İmâm-ı Azam Ebû Hanife’nin akaide dair risalelerinden biridir. Karşılıklı soru cevap olarak hazırlanan eserde kırk üç soru ve cevap bulunmaktadır. Müteallimin (talebenin) itikad konusunda kendisine sorulan bazı sorulara cevap veremediğini bundan dolayı da hak mezhebin temel prensiplerini öğrenmek ihtiyacında olduğunu açıklamakta, âlim de (Ebû Hanife) ilim öğrenmenin önemi ve ilimle birlikte amel-i sâlih işlemenin üstünlüğü anlatılarak esere başlanmaktadır. Sonra, şartların değişmesi sebebiyle, sahâbelerin araştırmaya girmediği itikadı konuları incelemenin kaçınılmaz olduğunu, ortada dolaşan görüşlerin hak ve bâtıl olanlarını birbirinden kesin çizgilerle ayırmanın gerektiği vurgulanmaktadır. Ayrıca eserde Şîa, Havâric ve Mürcie’ye ait görüşlerin yanlışlığına hükmetmenin gerekli olduğu da ifade edilmektedir.
el-Âlim ve’l-Müte’allim, kelâm ilminin bazı mühim meselelerini vazedip bunları ehl-i sünnete göre açıklayan ilk eserlerden sayılır. En önemli özelliklerinden biri, iman esaslarını açıklamakta kıyası kullanması ve zihnî kavramları müşahhas hale getirerek bunları herkesin anlayacağı bir üslûpla ifade etmesidir.Muhammed Zâhid el-Kevseri’nin tahkiki ile hazırlanan bu eserde Arapça ile Türkçe metnin karşılıklı olarak hazırlanması açısından da talebelerin istifadesi kolaylaştırılmıştır.
